Communiceren met sieraden

Sieraden, juwelen, zijn meestal een manier om schoonheid te benadrukken. Je opdirken voor een feest en dan een mooi collier, bijpassende oorbellen, armband en ring(en) erbij is al eeuwen ‘in de mode’. Waar het vroeger vooral de adel was die pronkte met juwelen, werd het in de twintigste eeuw ook mogelijk voor de ‘gewone’ mens. Vooral omdat er sieraden kwamen van ander materiaal dan edelmetalen en edelstenen. Inmiddels worden er sieraden geheel machinaal gemaakt en daarmee is het zelfs voor de jeugd mogelijk om bijvoorbeeld zilver te dragen met glitters.

Mate van welstand

Ik gebruikte net de term ‘pronken’ bij het dragen van juwelen. In vroegere tijden waren juwelen/sieraden een manier om te laten zien dat je rijk was. In feite communiceerde men toen ook door middel van goud en zilver. De oorijzers behorend bij de klederdracht uit de noordelijke provincies en Zeeland werden oorspronkelijk van ijzer gemaakt. Maar uiteindelijk werd het een pronkstuk waaraan je de welstand van iemand kon aflezen. Een herenboer gaf zijn vrouw een oorijzer van blinkend goud.

Religie

Algemeen bekend en min of meer altijd geaccepteerd, zijn de sieraden die een uiting zijn van het geloof dat de drager heeft. Het kruisje aan een ketting om de hals van katholieken.
Binnen het Boeddhisme zijn Ganesha, Shiva en Boeddha vaak te zien als hanger. Aum, een mantra en heilig symbool in het Hindoeïsme en het Boeddhisme wordt ook gebruikt in sieraden.
De Sint Jacobsmossel als symbool van de pelgrimstocht naar Santiago. Keltische sieraden. Het zijn allemaal uitingen van overtuigingen en geloof. Een manier om te communiceren. Herkenbaar voor de gelijke ziel.
Denk ook aan het Ichtusvisje, gedragen in tijden dat christendom verboden was (christenvervolgingen door de Romeinse staat). Het symbool was voor niet-christenen niet direct herkenbaar, maar de ene christen herkende er meteen een andere christen door. Zo zocht men elkaar op. Nog steeds wordt het gebruikt in sieraden, of als sticker op de auto et cetera. Nog steeds om aan te geven dat de drager christen is.

Rouwsieraden

Rouwsieraden zijn van alle tijden, maar kwamen vooral op in de Victoriaanse tijd. Koningin Victoria van Engeland is jaren in de rouw geweest na het overlijden van haar echtgenoot prins Albert. Ze droeg zwarte kleding en zwarte sieraden (vaak git). Ook in Nederland waren er verplichte rouwperioden met voorschriften voor kleding en sieraden. Een halssnoer van rode bloedkoralen met gouden slot was uit den boze in de rouwperiode. Door het totaalplaatje wist elke vreemdeling dat iemand in de rouw was.
Tegenwoordig kan je niet meer aan iemand zien of hij/zij net een dierbare is verloren. Wel is het gebruik van assieraden toegenomen. Een klein beetje as van een overledene wordt verwerkt in ringen, hangers en dergelijke. Van grote betekenis voor de drager, maar niet direct herkenbaar. Een stil communicatiemiddel.

Buttons

In 1789 werd George Washington ingezworen als eerste president van de Verenigde Staten. Zijn aanhangers droegen een knoop met de tekst: ‘Long live the president’. Waarschijnlijk is dit de eerste button geweest waar de latere rage een gevolg van was. In de jaren 60, 70 tot halverwege de jaren 80 van de 20ste eeuw, is er een ware buttonrage. De button is dan een rond voorwerp, vaak van blik, met een speld aan de achterzijde. Ze worden gedragen als broche of op tassen, rugzakken et cetera gespeld. Vaak in grote getalen, want een is maar alleen. Waar eerder buttons door gespecialiseerde bedrijven werden gemaakt, is het in de ragejaren voor iedereen mogelijk om buttons te maken. Gewoon aan de keukentafel.

Buttons worden gedragen als:

• politiek/ideologisch statement: met teksten als ‘ban de bom’ of specifiek voor een bepaalde politieke partij;
• fandom: uitdragen van het feit dat je fan bent van een band bijvoorbeeld;
• herkenbaarheid: bijvoorbeeld tijdens een evenement of een congres, of kinderen bij een schoolreisje;
• product promoten: door bedrijven worden buttons uitgedeeld om hun product te laten promoten (de influencers van die jaren…)
• gewoon als sieraad.

Hoewel de rage allang voorbij is, zijn er nog enorme verzamelingen te vinden. De ‘Badge Collecters Circle’ heeft de grootste online verzameling van buttons in alle soorten en maten. Dit (foto)archief loopt van 1980 tot 2010. Het geeft een goed beeld van de geschiedenis van de button.

Madeleine Albright

De voormalig Secretary of State (USA) Madeleine Albright heeft gedurende haar diplomatieke carrière de broche gebruikt om haar stemmingen en overtuigingen te uiten. Omdat ze er een boek over heeft geschreven en ruim 200 van haar broches tentoongesteld zijn, weten we nu wat ze met haar keuzes bedoeld heeft. Ze droeg bijvoorbeeld een slang bij een gesprek in Irak. Dit naar aanleiding van de uitspraak door Iraakse media die Albright een serpent noemden.
Een ander voorbeeld zijn haar insektenbroches. Nadat de Russen een afluisterapparaatje, een ‘bug’, hadden geplaatst in een vergaderzaal bij haar kantoor, droeg ze bij gesprekken met de Russen grote insektenbroches.

Albright gebruikte haar broches als aanvulling op verbale communicatie, als ijsbreker, maar ook gewoon voor de humor.
Haar meest dierbare broche is een hartje, gemaakt door haar dochter toen ze 5 jaar was. Ze draagt het altijd op Valentijnsdag. Haar kleindochter heeft een broche met twee hartjes voor haar gemaakt in het jaar dat de hartbroche op de tentoonstelling werd geshowd.
Nog steeds kiest Albright zorgvuldig haar broche bij wat de dag gaat brengen.

Theresa May

Voormalig eerste minister van Engeland, Theresa May, draagt af en toe een armband met kleine, geschilderde afbeeldingen van Frida Kahlo. Frida Kahlo (1907 – 1954) was een Mexicaanse surrealistische kunstschilderes. Ze was lid van de communistische partij. Haar leven ging niet over rozen. Kinderverlamming op haar 6de en een zeer zwaar ongeluk op 18-jarige leeftijd. Ze vocht om te revalideren en heeft de rest van haar leven altijd pijn gehad. Een doorbijter dus. En ook een feministe.

De armband van May doet veel stof opwaaien in de media. Er wordt gespeculeerd over wat May voor statement wil maken. Er zijn een aantal mogelijkheden:

• May houd haar rug recht en poot stijf; May zal doorvechten net als Frida heeft gedaan na haar zware ongeluk.
• May is een feministe; in de media wordt geschreven dat May de vrouwen laat vallen. Met de armband geeft ze aan dat ze dat niet doet. Frida Kahlo is een icoon in de feministische wereld.
• May vindt dat ze wordt ondergewaardeerd; Frida Kahlo kreeg voor haar schilderijen een schijntje tijdens haar leven. Na haar dood schoot de waarde van haar kunst omhoog.
• May steunt niet op de mannen; Frida Kahlo heeft na haar scheiding een zelfportret gemaakt dat uitstraalt dat ze geen mannen nodig heeft, dat ze volkomen onafhankelijk is.

Het blijft gissen naar het echte statement, áls May al een statement wil maken met de armband (maar dat zal wel).

Het is maar net wat je erin leest

Of de drager van specifieke sieraden iets wil communiceren, is en blijft een vraag die alleen de drager kan beantwoorden. Alles wat door anderen gezegd en geschreven wordt, is een subjectieve interpretatie van die ander. Madeleine Albright heeft in haar boek uitleg gegeven wat ze met haar broches bedoelde. De armband van Theresa May blijft gissen. Nergens heeft mevrouw May zelf verteld of en wat ze met de armband wil zeggen.
Zo ook de broches van Queen Elizabeth II tijdens het bezoek van Trump. Ik heb een blog gevonden waarin een journaliste zich afvroeg of de Queen met haar keuze subtiel protest wilde aantekenen. Terwijl er duizenden betogers tegen Trump betoogden, ontving de Queen hem waarbij ze een broche droeg die ze van de vorige president Barack Obama en zijn vrouw heeft gekregen. Stil protest? Of gewoon toeval?
Het zal niet snel bevestigd worden door het Britse koningshuis.

De keuze voor sieraden en de communicatie daarmee blijft van de drager. Wanneer ik geen uitleg geef over de door mij ontworpen statement-oorbellen, zal de buitenwereld niet snel doorhebben dat ik wat wil vertellen.

Het gebruik van statementsieraden kan ook zonder een duidelijke boodschap betekenis hebben. Het kan je zelfvertrouwen vergroten. Je kan je persoonlijkheid, je overtuigingen en waarden ermee tot uitdrukking brengen, al is het slechts voor jezelf. Wanneer iemand vraagt naar het waarom van wat je draagt, heb je een prachtig aanknopingspunt voor een goed gesprek.

Hoe gebruik ik sieraden zelf

Over het algemeen gebruik ik sieraden als versiering. Tot een paar jaar geleden wisselde ik maar weinig. Vaak dezelfde oorbellen, een ketting, zelden een armband en alleen mijn trouwring en een gouden fantasie-ringetje. In de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw droeg ik wat opvallender sieraden. De simpele, gekleurde stukken van die tijd. Passend bij kleding. Ik kocht mijn eerste vergulde kettingen (Monet) toen ik een stabiele baan had. Op mijn dertigste trakteerde ik mezelf op een gouden ringetje. Voor mij waren de echt mooie juwelen van goud en zilver en met edelstenen iets waar ik alleen van kon dromen. In ons gezin was er geen belangstelling voor sieraden. Ik heb het niet van huis uit meegekregen.
Al heb ik wel in mijn tienertijd gaatjes laten schieten.

Toen mijn oma overleed, heb ik bij het opruimen van haar spullen een doosje meegenomen met wat sieraden. Mijn tante en moeder hadden er geen belangstelling voor en het enige wat ik wist. was dat het niet zomaar weggegooid mocht worden.
Jaren later heb ik het doosje ‘teruggevonden’. Nu is mijn belangstelling groot. Wat is het? Wanneer heeft oma dat gekregen/gekocht? Deels kan ik de informatie nog bij mijn tante navragen. Jammer dat ik pas zoveel jaar later belangstelling krijg voor sieraden in het algemeen en deze specifiek. Het is een herinnering aan een dierbaar mens. De stille communicatie van sieraden.

Nu ik ben begonnen met goudsmeden kijk ik weer heel anders naar sieraden. Alle eigen stukken draag ik om te ervaren wat er beter kan qua draagcomfort en dergelijke. Zo kom ik er achter of een bepaalde constructie wel of niet werkt. Ik merk ook dat mijn smaak begint te veranderen. Er komt een wens naar grotere, meer opvallende sieraden. Niet meer weggestopt, maar zichtbaar. Meer naar: hier ben ik! Ik ben nog te behoudend. Later, als ik groot ben (grijns), ga ik mijn kledingstijl wat aanpassen mét daarbij eigen sieraden. Een mooi voorbeeld vind ik Diana Gabriel (New York). Stijlvol opvallend gekleed en prachtige, grote sieraden. Ik ga ervoor.

Bronnen:

Badge Collecters Circle

Diana Gabriel interview

Diverse artikelen over ‘Read my pins’ van Madeleine Albright.

Diverse artikelen over de armband van Theresa May.